14
Maj,
2024
Propolis – właściwości, zastosowanie i działanie kitu pszczelego
Propolis, zwany także kitem pszczelim, jest obecny w medycynie naturalnej już od czasów starożytnych. Egipcjanie, Grecy i Rzymianie stosowali go ze względu na ogólne właściwości lecznicze. Propolis znany był jako środek o działaniu przeciwzapalnym i leczącym rany. Dzięki cennym substancjom aktywnym wykorzystuje się go do dziś.
Czym jest propolis?
Kit pszczeli, znany również jako propolis, to naturalny produkt wytwarzany przez pszczoły z żywicy roślin i balsamu pyłkowego. Słowo „propolis” wywodzi się z języka greckiego, gdzie „pro” oznacza „przed”, a „polis” – „miasto”, co odnosi się do funkcji obronnych, jakie kit pszczeli pełni w ulu. Pszczoły wykorzystują go do wzmocnienia konstrukcji ula, uszczelnienia wnętrza i zabezpieczenia przed rozwojem drobnoustrojów.
Jakie właściwości ma propolis?
- Naturalne składniki: Większość aktywnych związków chemicznych w kicie pszczelim jest zebrana przez owady z roślin. Mniejsza część, znana jako balsam pyłkowy, jest wytwarzana w organizmach pszczół z pyłku kwiatowego.
- Konsystencja i barwa: Kit pszczeli ma lepką postać przypominającą żywicę i może przyjmować różne barwy – od żółtej, przez pomarańczową, aż po ciemnozieloną czy szarą, w zależności od pochodzenia roślinnego.
- Zmiany konsystencji: W temperaturze poniżej 15 stopni Celsjusza kit pszczeli jest twardy i kruszy się. Zyskuje miękką postać w temperaturze około 36 stopni, staje się półpłynny przy 70 stopniach, a przy 90 stopniach ulega roztopieniu.
- Rozpuszczalność: Propolis nie rozpuszcza się w wodzie, jednak z łatwością miesza się z alkoholem, co jest wykorzystywane w produkcji ekstraktów propolisowych.
Te właściwości sprawiają, że propolis jest cennym składnikiem w wielu zastosowaniach medycznych i kosmetycznych.
RABAT DLA CZYTELNIKÓW -20% na nieprzecenione produkty. KOD: ZDROWO
Co zawiera kit pszczeli?
Skład chemiczny propolisu jest złożony i ulega zmianom, zależnymi od wielu czynników, takich jak rodzaj roślin, z których pozyskiwana jest żywica, pora roku, lokalizacja geograficzna, rasa pszczół, a także od czynników środowiskowych, w tym poziomu zanieczyszczenia środowiska. W propolisie wyodrębniono ponad 300 różnych składników aktywnych biologicznie, które odpowiadają za jego unikalne właściwości:
- Żywice (40–50%): Stanowią główny składnik propolisu, pełnią funkcję ochronną w ulu, zapewniając barierę przed mikroorganizmami i innymi zagrożeniami z zewnątrz.
- Woski (20–30%): Pomagają w utrzymaniu strukturalnej stabilności propolisu, nadają mu konsystencję umożliwiającą łatwe modelowanie i stosowanie przez pszczoły.
- Polifenole (14–16%): Są to związki o silnych właściwościach antyoksydacyjnych i antybakteryjnych, wpływają na skuteczność propolisu jako środka wspomagającego zdrowie.
- Polisacharydy (2–2,5%): Złożone cukry pełniące funkcje wspomagające układ immunologiczny, zarówno w ciele pszczoły, jak i potencjalnie u ludzi.
- Domieszki mechaniczne, w tym ziarna pyłku (około 10%): Zawierają dodatkowe składniki odżywcze i mogą wpływać na specyficzne właściwości propolisu zależne od regionu pochodzenia.
- Substancje lotne (8–10%): Obejmują różnorodne organiczne związki lotne, które mogą mieć działanie aromaterapeutyczne oraz antyseptyczne.
- Mikroelementy: Żelazo, miedź, fosfor, mangan, cynk, kobalt, magnez, selen – występują w zróżnicowanych proporcjach i są niezbędne dla różnorodnych funkcji biologicznych.
To bogactwo substancji aktywnych sprawia, że propolis jest ceniony nie tylko w pszczelarstwie, ale również znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej i farmakologii, oferując szeroki zakres korzyści zdrowotnych.
Jakie właściwości ma propolis i czy warto go stosować?
Propolis pszczeli jest bogatym źródłem naturalnych związków bioaktywnych, co przekłada się na jego rozległe zastosowanie w medycynie i kosmetyce. Składniki odpowiadające za jego działanie to m.in.:
- Witaminy: B, C, D, E, A, które są kluczowe dla utrzymania prawidłowej funkcji immunologicznej i ochrony antyoksydacyjnej.
- Minerały: żelazo, cynk, magnez, fosfor, wspierające różne funkcje metaboliczne.
- Kwasy fenolowe i flavonoidy: mają działanie antyoksydacyjne, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
- Terpenoidy: znane ze swoich właściwości przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze:
Propolis skutecznie zwalcza szereg patogenów, w tym bakterie takie jak gronkowce i paciorkowce, a także różne rodzaje grzybów i drożdży. Wykazuje też działanie przeciwwirusowe, które obejmuje skuteczność wobec wirusów grypy, opryszczki oraz zapalenia opon mózgowych.
Działanie regeneracyjne:
Propolis znacząco przyspiesza procesy regeneracji tkanek, takich jak tkanka miękka, chrząstka czy kości. Jest szczególnie cenny w przyspieszaniu gojenia się ran, stymulując procesy ziarninowania i bliznowacenia.
Wzmocnienie układu odpornościowego:
Propolis poprzez swoje właściwości immunostymulujące zwiększa odporność organizmu. Jego działanie antyoksydacyjne pomaga w neutralizowaniu wolnych rodników, wspierając organizm w walce z chorobami takimi jak wrzody dwunastnicy, uszkodzenia wątroby, reumatoidalne zapalenie stawów, miażdżyca oraz niektóre typy nowotworów.
Działanie dermatologiczne:
Propolis jest skuteczny w leczeniu różnych schorzeń skórnych, w tym zakażeń gronkowcowych, zapalenia mieszków włosowych, czy chorób gruczołów potowych. Wykazuje aż 76% skuteczność w leczeniu dermatologicznym, pomaga również w leczeniu grzybic i alergii skórnych. Jego właściwości łagodzące są wykorzystywane także w łagodzeniu oparzeń oraz w opiece pooperacyjnej.
Propolis w stomatologii:
Jest wykorzystywany do leczenia infekcji i stanów zapalnych jamy ustnej, w tym aft, pleśniawek i zapalenia języka. Propolis jest niezastąpiony w leczeniu nadwrażliwości zębów, chorób miazgi i bólu po ekstrakcji zębów.
Działanie kosmetyczne:
Propolis jest cenionym składnikiem w produkcji kosmetyków, takich jak mydła, kremy czy szampony. Zalecany jest zwłaszcza w pielęgnacji skóry tłustej i problematycznej, skłonnej do stanów zapalnych, trądziku, łupieżu i łojotoku.
Dowiedz się więcej o stosowaniu propolisu na trądzik: https://pasiekalyson.pl/sklep/blog/w/jak-stosowac-propolis-i-miod-na-tradzik-przepisy-na-maseczki-na-twarz/
Propolis - zastosowanie i dawkowanie
Propolis znajduje zastosowanie w wielu produktach farmakologicznych oraz kosmetycznych. Jego popularność wynika z szerokiego spektrum właściwości leczniczych:
- Maść propolisowa: Wykorzystywana na rany, trądzik czy hemoroidy, dzięki swoim przeciwbakteryjnym i regenerującym właściwościom.
- Tabletki z propolisem: Stosowane w przypadkach zapalenia gardła i innych dolegliwościach błon śluzowych.
Jak zażywać propolis w warunkach domowych?
- Najczęściej stosuje się go w formie nalewki. Aby ją przygotować, około 50 g kitu pszczelego należy zalać mieszanką alkoholu i przegotowanej wody, zamknąć szczelnie i pozostawić na 2–3 tygodnie, codziennie mieszając. Po tym czasie nalewka jest przefiltrowywana przez gazę i przelewana do butelki.
Jak dawkować nalewkę z propolisu?
- U dorosłych zaleca się spożycie około 20 kropel nalewki, rozcieńczonych w szklance wody, którą można dodatkowo posłodzić miodem. Stosuje się kilka razy dziennie.
- Na trudno gojące się rany warto stosować okłady z propolisu, przygotowując roztwór z 5 ml nalewki na 100 ml wody, którym nasącza się waciki lub gazę.
Przeciwwskazania i uczulenia na propolis
- Kit pszczeli może wywoływać reakcje alergiczne, szczególnie u osób uczulonych na produkty pszczele lub pyłki kwiatów. Objawy alergii mogą obejmować:
- Zapalenie spojówek,
- Zapalenie błon śluzowych jamy ustnej,
- Obrzęk, zaczerwienienie i swędzenie skóry,
- Skurcze oskrzeli, duszność,
- Ból głowy, gorączka,
- Nudności,
- W rzadkich przypadkach wstrząs anafilaktyczny.
Przed zastosowaniem propolisu warto przeprowadzić test uczuleniowy, polegający na wtarciu niewielkiej ilości kitu pszczelego w skórę i obserwacji reakcji organizmu. Jeśli po doustnym spożyciu propolisu wystąpią objawy alergii, konieczne jest wyeliminowanie go z diety.
Najczęściej zadawane pytania na temat kitu pszczelego:
- Jakie są główne właściwości zdrowotne kitu pszczelego?
Kit pszczeli jest ceniony za swoje działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, a także za właściwości regenerujące i przeciwzapalne. Jest stosowany do wspomagania układu odpornościowego, przyspieszania gojenia ran oraz jako środek pomocniczy w leczeniu infekcji skórnych i błon śluzowych.
- Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do stosowania propolisu?
Tak, głównym przeciwwskazaniem do stosowania kpropolisu jest alergia na produkty pszczele. Objawy alergii mogą obejmować wysypkę, obrzęk, trudności w oddychaniu, a w skrajnych przypadkach nawet wstrząs anafilaktyczny. Zaleca się przeprowadzenie testu uczuleniowego przed rozpoczęciem stosowania.
- Jak stosować kit pszczeli w formie nalewki?
Nalewkę z propolisu można przygotować przez zalewanie zmielonego kitu pszczelego alkoholem i wodą, a następnie odstawienie do maceracji na 2–3 tygodnie, mieszając codziennie. Po tym czasie nalewka jest przecedzana przez gazę i przechowywana w butelce. Stosuje się ją zazwyczaj rozcieńczając kilka kropel w wodzie lub dodając do herbaty, stosując kilka razy dziennie.
Bibliografia:
- Propolis – panaceum prosto z ula, praca zbiorowa w: “Lek W Polsce” 6(23) 2013, s. 32–39
- Propolis. Jak powstaje i jakie ma właściwości zdrowotne, online: https://dietetycy.org.pl/propolis/
- Przybyłek I., Karpiński T.M., Antibacterial Properties of Propolis w: “Molecules” nr 24 2019
